ام کلثوم دختر حضرت علی بن ابیطالب(ع) و فاطمه زهرا(س) و خواهر کوچکتر زینب کبری بود. وی از جمله زنان دانشمند، پرهیزکار و فصیح زمان خود بود و تاریخ، نقش مؤثر او را در رساندن پیام نهضت عاشورا ثبت کرده است.

هنگامی که در  روز عاشورا امام سجاد(ع) از بستر بیماری برای نبرد در رکاب پدر برخاست، امام حسین وی را منع نموده و به ام کلثوم فرمود: «ای ام کلثوم! او را بگیر تا زمین از نسل رسول خدا خالی نماند.» ام کلثوم هنگامی که وارد کوفه شد و کوفیان را مشاهده کرد که برای تماشای اُسرا آمده بودند، خطاب به آنان گفت: «ای کوفیان، سیمایتان زشت باد که حسین(ع) را تنها گذاشتید و او را کشتید و اموالش را به یغما بردید... آیا می دانید چه گناه بزرگی مرتکب شدید و چه خون های پاکی را بر زمین ریختید؟ مردانی را به قتل رساندید که بعد از رسول خدا(ص) از بهترین ها بودند.»

و خطاب به ابن زیاد فرمود: «ای پسر زیاد! اگر چشمان تو به قتل حسین روشن گردید، هر آینه چشمان رسول خدا(ص) به دیدار او روشن می شد... پس خود را برای پاسخ دادن به رسول خدا(ص) در فردای قیامت آماده کن.»